Kan één boom meerdere soorten hout bevatten?

Het klinkt misschien verrassend dat één boom meerdere soorten hout kan voortbrengen. Toch klinkt het al minder gek als je bedenkt dat een tak heel anders is dan de stam of de wortels van een boom. Zo kan een eikenboom bijvoorbeeld verschillende soorten eikenhout produceren, elk met hun eigen eigenschappen. In dit artikel nemen we door welke soorten hout dit zijn en wat de kenmerken hiervan zijn.

Wat is kernhout?

Kernhout is het hout uit het hart van de stam en staat bekend om zijn duurzaamheid. Dit hout is vaak donkerder van kleur dan het omliggende hout en is het hardst van allemaal. Bovendien bevat het veel harsen en oliën die de boom aanmaakt om zichzelf te beschermen tegen ziektes en insecten. Het is logisch dat de boom zijn kern extra goed beschermt en die simpele reden maakt kernhout het sterkste en hoogwaardigste hout.

In de houtindustrie gebruikt men kernhout vanwege zijn stevigheid en lange levensduur. Het is ideaal voor meubels en constructies. Omdat alleen volwassen bomen genoeg kernhout leveren, is het prijzig. Toch wordt dit vaak gecompenseerd door de lange levensduur van producten die ervan gemaakt zijn.

Wat is spinthout?

Spinthout bevindt zich tussen het kernhout en de schors. Het is lichter van kleur en zachter dan kernhout, deels doordat het meer water bevat. Via dit hout transporteert de boom voedingsstoffen door het hele lichaam.

De verhouding tussen spinthout en kernhout hangt af van de boomsoort en de groeisnelheid. Een eikenboom in een dicht bos groeit bijvoorbeeld langzamer door concurrentie om zonlicht en produceert daardoor meer kernhout. Dit verklaart ook waarom langzaam groeiende bomen minder snel omwaaien.

In de houtindustrie wordt spinthout vaak apart verwerkt vanwege de andere eigenschappen. Het hout moet bijvoorbeeld goed drogen en soms behandeld worden met pesticiden. De lagere prijs maakt het meer geschikt voor toepassingen zoals pallets, haardhout en ijsstokjes.

Wat is kopshout?

Kopshout wordt verkregen door een dwarsdoorsnede van de boom te maken, dus in de breedte van de stam. De jaarringen zijn hierbij duidelijk zichtbaar. Het gaat niet om een specifiek deel van de boom, maar om de manier waarop het hout gesneden is.

Kopshout is erg sterk. De houtvezels staan in deze stukken hout rechtop, waardoor ze meer kunnen verduren. Balken bestaan daarom doorgaans uit kopshout. Een ander voordeel is dat messen en bijlen minder snel bot worden als ze in kopshout snijden. Slagersblokken en snijplanken worden daarom vaak van kopshout gemaakt.

Wat is langshout?

Het tegenovergestelde van kopshout is langshout. Dit hout is in de lengterichting van de stam gesneden, wat een langgerekt nerfpatroon geeft. Bij veel boomsoorten is langshout iets minder sterk dan kopshout.

Waar langshout inlevert op kracht wint het van kopshout op het gebied van werking en stabiliteit. Langshout neemt namelijk minder snel vocht op en zet mede daardoor minder snel uit. Dus wil je vormvastheid, dan valt de keuze eerder op langshout. Daarnaast levert langshout ook mooiere nerfpatronen op.

Overige delen van de boom

Andere delen van de boom, zoals takken, wortels en schors, zijn vaak minder geschikt als bouwmateriaal. Machinaal werken met deze delen is lastig vanwege de variatie in vorm en samenstelling. Ze worden meestal met de hand verwerkt tot artistieke meubelstukken.

Tot slot gebruikt men nog de zaagresten van de boom om spaanplaat of MDF-hout. Dit is het goedkoopste en meest laagwaardige hout op de markt. De zaagresten zijn met lijm en hars samengeperst tot een plaat, maar dit is bij lange na niet zo sterk als hout doorgaans is. Het is aanzienlijk gevoeliger voor vocht en is daarnaast ook schadelijker voor het milieu door de chemicaliën die zijn toegepast.

Takken/wortels en zaagsel zijn beide restproducten van de boom, maar staan lijnrecht tegenover elkaar op vlakken als esthetiek, duurzaamheid en milieu.

Helaas ziet men steeds vaker MDF-hout in meubels terug vanwege de lage aanschafprijs. Maar vanwege de gezondheidsrisico’s, milieuschade en kortere levensduur is goedkoop hier uiteindelijk weer duurkoop.

In ons artikel over duurzaam hout gaan we hier dieper op in.

Conclusie

Dus dit zijn alle belangrijke houtsoorten die uit een boom gehaald kunnen worden. Hopelijk geeft dit een duidelijk inzicht in welke houtsoort het beste is voor het product of project wat je bezig houdt. Je weet nu dat een plank van eikenhout niet altijd dezelfde eigenschappen en kwaliteiten heeft, want door de manier van zagen en bewerken kan dit enorm uiteen lopen.

Daarom is het altijd slim om vooraf goed te bedenken wat je van het hout verwacht: moet het sterk zijn en tegen een stootje kunnen, of juist licht en makkelijk te bewerken? Wil je een mooie tekening in het hout, of liever een strakke en rustige uitstraling? Met die kennis kun je veel gerichter kiezen en voorkom je dat je later tegen verrassingen aanloopt.

Kortom: hout is nooit zomaar hout. Elke zaagsnede en elke bewerking brengt andere eigenschappen naar voren. Door dat te begrijpen, haal je het maximale uit je materiaal en maak je een keuze die past bij jouw project.